Nhân khẩu Bắc_Anh

Theo điều tra nhân khẩu năm 2011, dân số Bắc Anh là 14.933.000 người, tăng trưởng 5,1% từ năm 2001, với 6.364.000 hộ, tức người miền Bắc chiếm 28% dân số Anh và 24% dân số Vương quốc Liên hiệp Anh và Bắc Ireland. Về tổng thể, 8% dân cư Bắc Anh sinh tại hải ngoại (3% từ Liên minh châu Âu bao gồm Ireland và 5% từ nơi khác), con số này ít hơn so với mức trung bình của Anh và Wales là 13%, và 5% xác định dân tộc của họ nằm ngoài bản sắc Anh hoặc Ireland.[lower-alpha 7] [98][99][100] 90,5% dân cư tự nhận là người da trắng, mức trung bình của Anh và Wales là 85,9%; các dân tộc khác gồm có người Pakistan (2,9%), người Ấn Độ (1,3%), người da đen (1,3%), người Hoa (0,6%) và người Bangladesh (0.5%). Tỷ lệ có khác biệt đáng kể trong khu vực: AllerdaleRedcar and Cleveland có tỷ lệ người Anh Quốc da trắng cao hơn (97,6%) so với tất cả các vùng khác tại England và Wales, trong khi Manchester (66,5%), Bradford (67,4%) và Blackburn with Darwen (69,1%) nằm vào hàng có tỷ lệ người Anh Quốc da trắng thấp nhất bên ngoài Luân Đôn.[101][102]

Ngôn ngữ

Biển báo song ngữ Anh/Trung tại phố người Hoa Liverpool

95% cư dân Bắc Anh có ngôn ngữ thứ nhất là tiếng Anh, so với mức trung bình của Anh và Wales là 92%[lower-alpha 8] – và 4% khác nói tiếng Anh như ngôn ngữ thứ hai ở mức tốt hoặc rất tốt.[103][104] 5% dân số có bản ngữ ngoài tiếng Anh chủ yếu là người nói các ngôn ngữ châu Âu hoặc Nam Á. Theo điều tra năm 2011, các ngôn ngữ lớn nhất ngoài tiếng Anh là tiếng Ba Lan (0,7% dân số nói), tiếng Urdu (0,6%) và tiếng Punjab (0,5%), và 0,4% cư dân nói các dạng tiếng Hoa, đây là một sự phân bổ tương tự của toàn nước Anh.[104] Redcar và Cleveland có tỷ lệ cao nhất cư dân nói tiếng Anh như ngôn ngữ thứ nhất tại Anh, với 99,3%.[103]

Tiếng Anh

Phát âm nguyên âm trong từ sun tại Anh. Toàn bộ Bắc Anh, cùng một phần Midlands, nằm trong đường đồng ngữ /ʊ/.[105]

Tiếng Anh hiện đại tại miền Bắc được định hình theo lịch sử khu vực, một số phương ngữ duy trì các đặc trưng kế thừa từ các ngôn ngữ Norse cổ và Celt bản địa.[106] Các phương ngữ nói tại miền Bắc gồm Cumbria, Geordie (Newcastle), Manchester, Pitmatic (Northumberland), Scouse (Liverpool) và Tyke (Yorkshire). Các nhà ngôn ngữ đã nỗ lực nhằm xác định một khu vực phương ngữ miền Bắc, tương ứng với khu vực nằm về phía bắc một đường bắt đầu tại cửa sông Humber và chạy ngược sông sông Wharfe và qua đến sông Lune tại miền bắc Lancashire.[107] Khu vực này gần tương ứng với không gian ngôn ngữ của phương ngữ Northumbria tiếng Anh cổ, song các yếu tố ngôn ngữ học xác định khu vực này trong quá khứ, như sử dụng doon thay vì down và thay thế bằng âm ang trong các từ kết thúc bằng -ong (lang thay vì long), hiện chỉ còn thường thấy trong các vùng xa hơn về phía bắc của khu vực. Do phát âm thay đổi, ít có nhất trí về cách xác định một giọng hoặc phương ngữ "miền Bắc".[108]

Giọng tiếng Anh của miền Bắc không trải qua tách biệt TRAP–BATH, và một nguyên tắc chung phân biệt chúng với giọng miền Nam là người miền Bắc sử dụng a ngắn trong các từ như bath và castle.[109] Trên biên giới phía bắc, hầu hết các giọng Bắc Anh có thể phân biệt được với các giọng Scotland do không phát âm "r" nếu nó ở sau một nguyên âm và không trước một nguyên âm khác, song vẫn còn vài giọng Lancashire có phát âm này.[110] Đặc điểm phổ biến khác đối với nhiều giọng Bắc Anh là thiếu phân biệt FOOT–STRUT (do đó put và putt đồng âm), việc rút gọn mạo từ xác định the thành một âm tắc thanh môn (thường được biểu thị khi viết là t'), và quy tắc T-to-R dẫn đến phát âm t như một âm r trong các từ và cụm từ như matter (/mærə/) và get up (/ɡɛ-r-ʊp/).[111]

Các đại từ thou và thee tồn tại trong một vài phương ngữ Bắc Anh, song chúng đang biến mất ngoại trừ tại các vùng có tính nông thôn cao, và nhiều phương ngữ có một đại từ ngôi số hai số nhiều không chính thức: hoặc là ye (phổ biến tại North East) hoặc yous (phổ biến tại các khu vực có cộng đồng Ireland lịch sử).[112] Nhiều phương ngữ sử dụng me làm một từ sở hữu ("me car") và một số xem như us cũng vậy ("us cars") hoặc sử dụng wor thay thế ("wor cars"). Đại từ sở hữu cũng được sử dụng để đánh dấu tên của họ hàng khi nói (chẳng hạn, một người họ hàng gọi là Joan sẽ được nhắc đến là "our Joan" trong hội thoại).[113]

Do đô thị hoá, giọng đô thị đặc trưng đã nảy sinh, nó thường khác biệt lớn so với các giọng lịch sử của vùng nông thôn xung quanh, và đôi khi chia sẻ các đặc điểm với các giọng Nam Anh.[108] Các phương ngữ Bắc Anh duy trì là một bộ phận quan trọng của văn hoá khu vực, và mong muốn của người nói nhằm khẳng định bản sắc địa phương của họ đã dẫn đến các giọng như Scouse và Geordie trở nên đặc trưng hơn và lan ra các khu vực xung quanh.[114]

Ngôn ngữ khác

Bắc Anh không có ngôn ngữ thiểu số được công nhận, song Hội Ngôn ngữ Northumbria tiến hành vận động để phương ngữ Northumbria được công nhận là một ngôn ngữ riêng biệt.[115] Dấu tích của các ngôn ngữ Briton Celt đã tuyệt diệt trong khu vực vẫn còn tồn tại trong một số khu vực nông thôn, đó là hệ thống số đếm Yan Tan Tethera được những người chăn cừu sử dụng theo truyền thống.[116]

Tiếp xúc giữa tiếng Anh và các ngôn ngữ di dân làm nảy sinh các giọng và phương ngữ mới. Chẳng hạn, cách nói tiếng Anh đa dạng của người Ba Lan tại Manchester khác biệt so với cả tiếng Anh giọng Ba Lan đặc trưng và giọng Manchester.[117] Ở cấp độ địa phương, sự đa dạng của cộng đồng di dân có nghĩa là một số ngôn ngữ vốn cực hiếm trên toàn quốc nói chung lại có căn cứ tại các đô thị miền Bắc: Pashto được nói bản ngữ bởi 0,08% dân số Anh song là 0,7% dân số Bradford, còn tiếng Quảng Đông là ngôn ngữ thứ nhất của 0,4% dân số Manchester so với 0,08% trên toàn quốc.[103]

Tôn giáo

Theo điều tra nhân khẩu năm 2011, North East và North West có tỷ lệ tín đồ Cơ Đốc giáo cao nhất tại Anh và Wales; lần lượt là 67,5% và 67,3% (tỷ lệ tại Yorkshire và Humber ở mức 59,5%). Yorkshire và Humber và North West đều có lượng cư dân Hồi giáo đáng kể, lần lượt là 6,2% và 5,1%, trong khi người Hồi giáo tại North East chỉ chiếm 1,8% dân số. Toàn bộ các đức tin khác chỉ chiếm dưới 2% dân số toàn khu vực.[118]

Câu hỏi về tôn giáo trong cuộc điều tra bị chủ trích bởi Hiệp hội Nhân văn Anh Quốc vì có tính chỉ dẫn, và các khảo sát khác về tôn giáo có xu hướng cho ra kết quả rất khác biệt.[119] Khảo sát bầu cử Anh Quốc năm 2015 cho thấy 52% người miền Bắc được xác định là tín đồ Cơ Đốc giáo (22% Anh giáo, 14% Cơ Đốc giáo phi giáo phái, 12% Công giáo La Mã, 2% Giám Lý, và 2% các phái Cơ Đốc giáo khác), 40% không theo tôn giáo, 5% là người Hồi giáo, 1% là tín đồ Ấn Độ giáo và 1% là tín đồ Do Thái giáo.[120]

Cơ Đốc giáo

Nhà thờ lớn York
Nhà thờ chính toà vùng đô thị Liverpool
Các nhà thờ chính toà của Tổng giám mục York (Anh giáo) và Tổng giám mục Liverpool (Công giáo La Mã), các chức sức giáo hội cấp cao nhất tại miền Bắc.

Cơ Đốc giáo là tôn giáo lớn nhất trong khu vực kể từ sơ kỳ Trung Cổ; nó hiện diện tại đảo Anh từ cuối thời La Mã và khi Cơ Đốc giáo Celt truyền đến. Đảo Thánh Lindisfarne giữ một vai trò thiết yếu trong Cơ Đốc giáo hoá Northumbria, sau khi Aidan từ Connacht lập một tu viện tại đây với tư cách giám mục đầu tiên của Lindisfarne theo yêu cầu của Quốc vương Northumbria Oswald.[121] Nó được biết đến vì là nơi sáng tạo Sách Phúc âm Lindisfarne và vẫn là một điểm hành hương.[122][123] Thánh Cuthbert là một tu sĩ của Lindisfarne, ông được tôn kính từ Nottinghamshire đến Cumberland, và ngày nay đôi khi được cho là thánh bảo hộ của Bắc Anh.[124][125] Paulinus thuộc đoàn truyền giáo Gregorius, trở thành giám mục York đầu tiên. Công nghị Whitby thừa nhận Northumbria ly khai Cơ Đốc giáo Celt và trở lại giáo hội Công giáo La Mã, như các quy tắc tính ngày Phục sinh và lễ cạo đầu cho giáo sĩ được tiến hành phù hợp với quy tắc của Roma.[126]

Tỷ lệ người Công giáo có đăng ký trong dân số năm 1715–1720.[127]
  Dưới 3%
  3–4%
  5–8%
  10–20%
  Trên 20%

Sau cải cách tôn giáo tại Anh, Bắc Anh trở thành một trung tâm của Công giáo La Mã, và người Ireland nhập cư làm gia tăng số tín đồ hơn nữa, đặc biệt là tại các thành phố North West như Liverpool và Manchester.[86] Trong các thế kỷ 18 và 19, khu vực trải qua một cuộc phục hưng tôn giáo với kết quả là sản sinh Giám Lý nguyên thuỷ,[128] và vào lúc đỉnh điểm trong thế kỷ 19, Giám Lý là giáo phái chiếm ưu thế tại phần lớn Bắc Anh.[129]

Tính đến năm 2016, danh sách điểm thờ tự được đăng ký kết hôn tại Bắc Anh gồm có ít nhất 1960 điểm của Giám Lý hoặc Giám Lý độc lập, 1.200 điểm của Công giáo La Mã, 370 điểm của Cải cách Liên hiệp, 310 điểm của Báp-tít hay Báp-tít Đặc thù, 250 điểm của Nhân chứng Jehovah và 240 điểm của Cứu Thế Quân, cùng hàng trăm nhà thờ của các giáo phái nhỏ hơn.[lower-alpha 9] [131]

Trong cai quản tăng lữ của Giáo hội Anh, toàn thể miền Bắc thuộc Giáo tỉnh York, có đại diện là Tổng giám mục York – là nhân vật cao cấp thứ nhì trong Giáo hội sau Tổng giám mục Canterbury. Tình trạng bất thường về việc có hai tổng giám mục ở đỉnh cao hệ thống cấp bậc giáo hội cho thấy rằng Bắc Anh được nhìn nhận là một sui generis.[132] Tương tự, với ngoại lệ là một phần của giáo phận Shrewsbury và giáo phận Nottingham, miền Bắc thuộc Giáo tỉnh Liverpool trong hệ thống cai quản Giáo hội Công giáo La Mã, đại diện là Tổng giám mục Liverpool.[133]

Các tín ngưỡng khác

Một nhà thờ Giám Lý cũ tại Leeds, nay chuyển thành một đền thờ Sikh

Các cộng đồng Do Thái nhỏ xuất hiện tại Beverly, Doncaster, Grimsby, Lancaster, Newcastle và York theo sau cuộc chinh phục của người Norman song phải chịu các cuộc tàn sát, lớn nhất là cuộc tàn sát tại York vào năm 1190.[134] Người Do Thái bị trục xuất cưỡng ép khỏi Anh vào năm 1290 và phải đến thế kỷ 17 họ mới tái định cư tại Anh, và giáo đường Do Thái đầu tiên tại miền Bắc xuất hiện tại Liverpool vào năm 1753.[135] Manchester cũng có một cộng đồng Do Thái lâu đời: Giáo đường Do Thái Cải cách Manchester 1857 nay bị bỏ hoang vốn là giáo đường cải cách thứ nhì tại Anh,[136][137] và Đại Manchester có eruv (khu tế lễ có hàng rào) duy nhất tại Anh Quốc ngoài Luân Đôn.[138] Tổng cộng, có 84 giáo đường Do Thái tại Bắc Anh được quyền đăng ký kết hôn.[131]

Thuyết duy linh hưng thịnh tại Bắc Anh trong thế kỷ 19, một phần là phản ứng trước phong trào Giám Lý nguyên thuỷ chính thống và và một phần được thúc đẩy bởi ảnh hưởng của chủ nghĩa xã hội Robert Owen.[139] Tồn tại 220 nhà thờ duy linh đăng ký tại miền Bắc, trong đó 40 điểm nhận là Duy linh Cơ Đốc.[131]

Nhà thờ Hồi giáo đầu tiên tại Anh Quốc được thành lập bởi một người cải đạo tên là Abdullah Quilliam tại Viện Hồi giáo Liverpool vào năm 1889.[140] Ngày nay có khoảng 500 thánh đường Hồi giáo tại Bắc Anh.[131][141] Các tôn giáo Ấn Độ cũng có đại diện: có ít nhất 45 gurdwara, trong đó lớn nhất là đền thờ Sikh tại Leeds; lớn nhất trong 30 mandir là đền thờ Ấn Độ giáo Lakshmi Narayan Bradford.[131][142][143]

Y tế

Một biểu hiện chính của phân chia Nam-Bắc là trong các thống kê về y tế và tuổi thọ dự tính.[144] Toàn bộ ba vùng thống kê của Bắc Anh có tuổi thọ dự tính thấp trung bình thấp hơn và tỷ lệ trung bình cao hơn mắc bệnh ung, bệnh tuần hoàn và bệnh hô hấp.[145][146] Blackpool có tuổi thọ dự tính khi sinh thấp nhất tại Anh, số liệu cho nam từ 2012 đến 2014 là 74,7, so với mức trung bình toàn nước Anh là 79,5 – và đa số các huyện nằm ở 50 vị trí cuối là thuộc North East hoặc North West. Tuy nhiên, khác biệt khu vực dường như đang thu hẹp dần: Từ 1991–1993 đến 2012–2014, tuổi thọ dự tính tại North East tăng 6,0 năm và tại North West tăng 5,8 năm, là mức tăng nhanh nhất trong các vùng bên ngoài Luân Đôn, chênh lệch giữa tuổi thọ dự tính tại North East và South East nay là 2,5 năm, giảm từ 2,9 năm vào năm 1993.[146]

Giáo dục

Trước thế kỷ 19, Bắc Anh chưa có đại học nào. Đại học Durham được thành lập vào năm 1832, và đôi khi được kể đến cùng với các đại học lâu đời là OxfordCambridge, dù bắt đầu sau đó nhiều thế kỷ.[147] Các đại học tiếp theo được xây dựng tại miền Bắc trong làn sóng "redbrick university" vào cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20. Ngày nay, có bảy thể chế tại miền Bắc nằm trong Nhóm Russell gồm các đại học nghiên cứu hàng đầu: Durham, các redbrick là Leeds, Liverpool, Manchester, NewcastleSheffield, cùng Đại học York thuộc làn sóng plate glass trong thập niên 1960. Các đại học này, cùng với Đại học Lancaster thuộc plate glass tạo thành Đối tác Nghiên cứu N8.[148]

Phân chia Bắc Nam tồn tại trong giáo dục tại mọi cấp độ. Tồn tại khoảng cách kiến thức đáng kể giữa các trường miền Bắc và miền Nam, thậm chí sau khi điều chỉnh so với khác biệt kinh tế trên toàn quốc, học sinh các khu vực miền Bắc ít có khả năng đạt mức trung bình toàn quốc trong việc đạt 5 GCSE cấp cao.[149] Tỷ lệ học sinh miền Bắc tại Oxbridge thấp hơn tỷ lệ dân số miền Bắc, và tại các đại học khác tại miền Nam cũng vậy, tình hình ngược lại tại các đại học miền Bắc như Sheffield, Manchester và Leeds.[150]

Tài liệu tham khảo

WikiPedia: Bắc_Anh http://www.bbc.com/news/education-13782315 http://www.bbc.com/news/entertainment-arts-1406023... http://www.bbc.com/news/magazine-12691704 http://www.bbc.com/news/uk-england-cumbria-3691320... http://www.bbc.com/news/uk-england-lancashire-3199... http://www.bbc.com/news/uk-england-tyne-36750069 http://www.bbc.com/news/uk-england-york-north-york... http://www.bbc.com/news/uk-england-york-north-york... http://www.bbc.com/sport/cricket/24153853 http://www.bbc.com/sport/rugby-league/tables